หากจะพูดถึงปัจจัย 4 ไม่ว่าจะเป็น อาหาร
เครื่องนุ่งห่ม ที่พักอาศัย และยารักษาโรค
ล้วนเป็นสิ่งที่มนุษย์อย่างเราขาดไม่ได้เลยก็ว่าได้
ซึ่งในอดีตมุนษย์เราอาศัยพืชพรรณธัญญาหารเป็นส่วนหนึ่งของปัจจัย 4 แทบทั้งสิ้น
เราปลูกผักผลไม้เพื่อทานเป็นอาหาร นำมาทำเป็นเครื่องนุ่งห่ม นำต้นไม้ หญ้าคา
มาทำเป็นที่อยู่อาศัย และมีการนำพืชหรือ สมุนไพร มาทำเป็นยารักษาโรค

ในประเทศของเราขึ้นชื่อเรื่อง สมุนไพรไทย
เป็นอย่างมาก เพราะในอดีตบ้านเราอุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ ประกอบกับ ประเทศเราเป็นประเทศกสิกรรมมีพืชพันธุ์ธัญญาหารมากมาย
ซึ่งพืชเกือบทุกชนิดมีฤทธิ์ทางการรักษามากบ้างน้อยบ้าง บางคนเลือกพืชบางชนิดง่าย ๆ
มาใช้เป็นสมุนไพรในการรักษาอาการของโรคพื้น ๆ เช่น ปวดหัว ตัวร้อน ท้องผูก
หรืออื่นๆ โดยส่วนใหญ่ สมุนไพร มีฤทธิ์อ่อนไม่ค่อยเป็นพิษหรือมีอาการข้างเคียงมากเช่นยาแผนปัจจุบัน
 แต่ถึงแม้ว่า สมุนไพร
จะเป็นสิ่งที่มาจากธรรมชาติ หากเรานำมาใช้ไม่ถูกวิธีก็อาจมีผลข้างเคียงต่อโรคที่เราเป็น
และร่างกายของเราได้เช่นกัน

ดังนั้น ก่อนที่เราจะนำ สมุนไพร
มาใช้รักษาโรคใด ควรทราบวิธีการใช้ที่ถูกต้อง ดังนี้

1.ควรเก็บสมุนไพรใช้ให้ถูกต้น เนื่องจากสมุนไพรมีชื่อพ้อง
(ซ้ำ) กันมาก
นอกจากนั้นยังมีชื่อท้องถิ่นที่เรียกแตกต่างกันออกไปอีกมากทำให้สับสนได้
การนำสมุนไพรมาใช้ผิดต้นนอกจากจะไม่มีผลทางการรักษาแล้ว
บางชนิดยังอาจจะก่อให้เกิดอันตรายได้ด้วย

2.ถ้าเป็นยารับประทาน ต้องใช้ให้ถูกขนาด
ขนาดที่ใช้มีความสำคัญมากเพราะถ้าใช้ผิดขนาดอาจเกิดพิษได้

3.ส่วนที่นำมาใช้ ต้องใช้ให้ถูกส่วน เช่น ราก
ต้น ใบ ผลแก่ ผลอ่อน หรือเปลือกเหล่านี้เป็นต้น

4.ต้องใช้ให้ถูกวิธี ตัวอย่างเช่น
บางชนิดต้องใช้ต้นสด บางชนิดต้องใช้ต้ม เป็นต้น
การนำมาใช้ผิดวิธีนอกจากจะไม่มีผลทางการรักษาแล้ว ยังอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่ไม่พึงประสงค์ได้

5.ต้องใช้ยาให้ถูกกับโรค เป็นต้นว่า
ถ้าเกิดอาการท้องผูกต้องใช้ยาที่ช่วยระบายหรือถ่ายท้อง
ถ้าไปใช้ยาที่มีฤทธิ์ฝาดสมานจะยิ่งทำให้ท้องผูกยิ่งขึ้น

6.ต้องระมัดระวังเกี่ยวกับความสะอาดของสมุนไพรที่ใช้
ตลอดจนถึงเครื่องมือเครื่องใช้ในการเตรียม
ถ้าไม่สะอาดแล้วอาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนได้

7.ถ้าเป็นโรคที่สามารถติดต่อได้ต้องระมัดระวัง
เช่น โรคผิวหนัง บิด ต้องระมัดระวังการติดต่อ
ถ้าเป็นโรคผิวหนังต้องระมัดระวังความสะอาดของเสื้อผ้า ร่างกาย
และห้ามใช้สิ่งของร่วมกับผู้ที่เป็นโรค สำหรับอาการท้องเดิน
ควรระมัดระวังแมลงวันที่มาตอมอุจจาระซึ่งสามารถเป็นพาหะนำเชื้อได้ เหล่านี้เป็นต้น

การใช้ สมุนไพร
แม้จะเป็นการบำบัดและรักษาโดยธรรมชาติ แต่หากมีการใช้อย่างไม่ถูกต้น ถูกส่วน
ถูกขนาด ถูกวิธี และถูกกับโรคแล้วนั้น อาจเกิดอันตรายที่คาดไม่ถึงได้เช่นกัน
ดังนั้น ถ้าต้องการใช้สมุนไพรอย่างให้ได้ผลดีที่สุด ก็ต้องใช้อย่างมีความรู้ด้วย